Kỹ thuật trồng xuyên tâm liên đơn giản, cho dược tính cao

Xuyên tâm liên từ lâu đã được biết đến là một vị dược liệu quý dùng trong Đông y. Ngày nay cùng với sự phát triển của y học hiện đại thì những công dụng, lợi ích của xuyên tâm liên càng được nghiên cứu và ứng dụng nhiều hơn đặc biệt là trong đại dịch Covid – 19. Bài viết hôm nay xin được chia sẻ rõ hơn về những công dụng tuyệt vời của xuyên tâm liên và kỹ thuật trồng xuyên tâm liên để cây cho dược tính cao nhất.

1. Xuyên tâm liên là cây gì?

Xuyên tâm liên có tên khoa học là Andrographis paniculata thuộc họ Ô rô (Acanthaceae).

Ngoài ra xuyên tâm liên có nhiều tên khác nhau như cây lá đắng, công cộng, nhất kiến kỷ, hùng bút, khô đảm thảo, lam khái liên, nguyên cộng.

Xuyên tâm liên là một loại cây thảo dược bản địa của châu Á có nguồn gốc từ Ấn Độ và Ski Lanka. Tuy nhiên chỉ những cây xuyên tâm liên được trồng ở vùng Đông Nam Á và Nam Á mới cho được dược tính cao.

Ở nước ta xuyên tâm liên được trồng nhiều ở Thanh Hóa và Nghệ An.

1.1 Đặc điểm hình thái cây xuyên tâm liên

• Xuyên tâm liên là cây hàng năm, mọc thẳng đứng, phân cành nhánh nhiều, cây có chiều cao trung bình từ 0,3 – 0,8 m.
• Lá xuyên tâm liên hình trứng thuôn dài, đầu lá nhọn. Chiều dài lá khoảng 3 – 12cm, rộng 3,5 cm.
• Hoa mọc thành chùm, có màu trắng điểm hồng. Hoa được mọc ra từ nách lá hoặc đầu cành.
• Quả dài khoảng 15mm, hạt xuyên tâm liên nhỏ cứng, khi chín có màu nâu vàng.

1.2 Thành phần dược tính xuyên tâm liên

Thành phần hóa học của xuyên tâm liên bao gồm các hợp chất Tanin, các Glucozit đắng. Trong đó hai thành phần có dược tính quan trọng là Androgaphiolide chiếm 2,6- 2, 8% trong lá và 0,1- 0,4 % trong thân và Neoandrographolide có tác dụng kháng khuẩn mạnh, ức chế các loại vi khuẩn, virus đặc biệt phù hợp trong điều trị các bệnh liên quan đến viêm đường hô hấp, viêm phổi, viêm gan, tiêu chảy, ho gà, cảm mạo…

Các thành phần này có hầu hết trong các bộ phận của cây xuyên tâm liên đặc biệt là lá và thân.

1.3 Xuyên tâm liên có tác dụng gì?

Theo y học cổ truyền xuyên tâm liên có vị đắng, tính mát, điều trị các bệnh viêm nhiễm, phổ tác dụng khá rộng. Một số công dụng chính của xuyên tâm liên bao gồm:

• Tác dụng để thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm.
• Điều trị các chứng bệnh liên quan đến đường hô hấp như viêm họng, viêm phổi, ho gà.
• Các bệnh về đường tiêu hóa như viêm dạ dày, đau bụng…
• Các bệnh về xương khớp.
• Viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang.
• Rắn cắn.

Trong các nghiên cứu của y học hiện đại ngày nay đã khẳng định các thành phần dược tính trong cây xuyên tâm liên có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, ức chế các loại vi khuẩn, virus, tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể con người.

1.4 Xuyên tâm liên – Kháng sinh thực vật trong phòng và điều trị Covid 19

Gần đây ở một số quốc gia đã những có các công trình nghiên cứu và ứng dụng xuyên tâm liên trong điều trị COVID 19 giai đoạn khởi phát và đem lại hiệu quả tốt, mở ra nhiều hy vọng mới cho ngành y được.

Tại Trung Quốc, một loại thuốc có tên là xianping có thành phần hoạt tính từ cây xuyên tâm liên được dùng để tiêm cho các bệnh nhân nhiễm Covid 19. Các bệnh nhân này sau khi sử dụng đã cải thiện rõ rệt được các triệu chứng về hô hấp, giúp ức chế virus gây bệnh và tăng cường miễn dịch. Đồng thời xuyên tâm liên còn được chứng minh là có tác dụng trong việc bảo vệ gan và các bệnh về tim mạch do ảnh hưởng của Covid 19.

Viện Nghiên cứu y học cổ truyền của Thái Lan (2020) cũng đã tiến hành nghiên cứu và sử dụng xuyên tâm liên cho những bệnh nhân có biểu hiện triệu chứng nhiễm COVID-19 nhẹ như đau họng, nhức đầu, ho hay sổ mũi. Mỗi ngày dùng 180mg xuyên tâm liên chia làm 3 lần cho bệnh nhân uống liên tục trong 5 ngày. Kết quả vượt ngoài mong đợi chỉ sau 3 ngày dùng thuốc tình trạng sức khỏe của các bệnh nhân đều được cải thiện rõ rệt.

Ở nước ta, mới đây bộ y tế đã cho phép sử dụng xuyên tâm liên vào phác đồ điều trị cho bệnh nhân nhiễm Covid -19.

1.5 Cách dùng xuyên tâm liên

• Sắc nước uống: dùng 10-15g thân lá khô đun với khoảng 1,5 lít nước để uống hoặc súc họng hàng ngày.
• Dùng viên uống xuyên tâm liên theo sự chỉ định của bác sĩ.
• Hoặc dùng xuyên tâm liên đun nước dùng để tắm có thể trị các bệnh viêm da mụn nhọt rất hiệu quả.

Chú ý: không nên dùng xuyên tâm liên cho trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, đang cho con bú hoặc người bị huyết áp thấp.

2. Điều kiện trồng xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên không khó trồng, rất thích hợp với điều kiện khí hậu ở nước ta. Nhiệt độ thích hợp cho cây xuyên tâm liên sinh trưởng phát triển là 22 – 26°C, lượng mưa từ 1500 – 2500 mm/năm.

Xuyên tâm liên có thể trồng được quanh năm nhưng thời điểm thích hợp nhất các tỉnh miền Bắc là vào tháng 2,3 còn ở miền Nam trồng vào các tháng 4,5,6.

Loại đất phù hợp để trồng xuyên tâm liên là đất có khả năng thoát nước tốt, thành phần cơ giới nhẹ, không bị ngập úng.

3. Kỹ thuật trồng xuyên tâm liên

Để trồng cây xuyên tâm liên cho năng suất và dược tính cao bà con cần áp dụng đúng kỹ thuật trồng xuyên tâm liên sau đây.

3.1 Ủ hạt

Sau khi mua hạt giống về bà con tiến hành ngâm ủ hạt giống giúp hạt nảy mầm nhanh. Các bước ủ hạt giống như sau:

• Bước 1: Ngâm hạt giống xuyên tâm niên vào nước ấm pha theo tỷ lệ 2 sôi 3 lạnh trong vòng 24h để kích thích hạt nảy mầm.
• Bước 2: Với hạt cho ráo rồi đem ủ vào khăn ướt hoặc cát ẩm.
• Bước 3: Sau 2-3 ngày hạt giống nhú mầm thì đem ra đất để ươm.

3.2 Gieo hạt

• Có thể gieo hạt ra vườn ươm, khay nhựa hoặc thùng xốp.
• Đất gieo hạt là loại đất tơi xốp, nhẹ, giàu mùn.
• Rải hạt đều xuống đất rồi phủ nhẹ một lớp đất lên trên sau cùng rải thêm 1 lớp rơm rạ để giữ ẩm cho đất.
• Sau gieo bà con tưới nước đều đặn 1 ngày 2 lần vào sáng sớm và chiều mát đồng thời nhỏ bỏ cỏ dại để cây con phát triển phát triển tốt.
• Khoảng 1 tháng sau gieo cây con đạt chiều cao từ 10 – 15cm là có thể đem ra trồng được.

3.3 Chuẩn bị đất, trồng cây

Trong cách trồng cây xuyên tâm liên khâu chọn giống đóng vai trò quan trọng. Cây giống ban đầu tốt là tiền đề để cây sinh trưởng phát triển tốt, ít sâu bệnh, cho năng suất chất lượng cao.

Chọn những cây giống xuyên tâm liên khỏe mạnh, cứng cáp, không bị sâu bệnh hại.

Chuẩn bị đất trồng

Bà con có thể trồng cây trong vườn hoặc ngoài ruộng. Đất trồng phải được dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Trước khi trồng đất được cày xới và bón lót bằng 10- 15 tấn phân hữu cơ hoai mục trên 1 ha để bổ sung thêm dinh dưỡng cho đất.

Khoảng cách trồng: cây cách cây 20cm, hàng cách hàng 30cm.

Kích thước luống trồng: lên luống cao 20 – 25 cm, rộng 0,9 – 1 m.

Để nâng cao chất lượng của phân bón bà con có thể sử dụng chế phẩm Trichoderma, EM để ủ. Phân sau ủ được bổ sung thêm các dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng dễ hấp thu và có tác dụng cải tạo đất rất tốt.

>> Mời bà con tham khảo thông tin chi tiết về sản phẩm tại https://vbio.vn/che-pham-trong-trong-trot/

Trồng cây

Khi trồng cây bà con đào một hố nhỏ vừa với bầu đất của cây giống rồi đặt cây vào hố và lấp đất lại. Phủ thêm rơm rạ quanh gốc và tưới nước giữ ẩm cho cây.

3.4 Chăm sóc xuyên tâm liên

Ở giai đoạn cây bén rễ hồi xanh bà con dùng phân đạm hòa với nước để tưới cho cây theo lượng 20-30g đạm/ 1 lít nước tưới đều cho cây 1 lần/ tuần.

Thường xuyên tưới nước, làm cỏ kết hợp với xới xáo vun gốc để cây sinh trưởng phát triển tốt.

Xuyên tâm liên không chịu được ngập úng vì vậy nếu trồng vào mùa hè cần chú ý đến khâu thoát nước. Mùa đông thời tiết lạnh có thể dùng rơm rạ hoặc cỏ khô để giữ ấm cho gốc.

Cây con đạt chiều cao từ 20- 25cm tiến hành bấm ngọn để cây ra nhiều cành nhánh, tăng năng suất.

Giai đoạn cây lớn hơn, phân nhiều cành nhánh bón thúc phân cho cây mỗi tháng 1 lần với lượng 80 – 100kg đạm/ha.

Xuyên tâm liên là loại cây dại có vị đắng nên hầu như không có sâu bệnh hại tấn công.

3.5 Thu hái và chế biến cây xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên cho thu hoạch sau 3- 4 tháng trồng. Thân, lá xuyên tâm liên được thu hoạch vào mùa hè, mùa đông cho thu hoạch rễ. Khi thu quả lấy hạt cần thu khi cây bắt đầu úa vàng.

Sau khi thu hoạch xuyên tâm liên được rửa sạch, cắt nhỏ và phơi khô hoặc được chế biến thành dạng viên uống tiện dụng.

Trên đây là kỹ thuật trồng xuyên tâm liên được chia sẻ từ các chuyên gia. Hy vọng những thông tin bổ ích này sẽ giúp cho bà con trồng cây xuyên tâm liên có được năng suất và phẩm chất tốt nhất.

Mời quý vị và bà con theo dõi mô hình trồng xuyên tâm liên tại huyện Đan Phượng, Hà Nội